Giới thiệu về những bài báo đã đăng trên tuần báo Thế giới và Việt Nam

(Bài đăng trên số ra ngày 06/8/2014)

     Trong cuộc sống, nhiều người trong chúng ta, và ngay bản thân tôi trước đây cứ nghĩ: Công tác ngoại giao là của Nhà nước mà cụ thể hơn là của Bộ Ngoại giao. Song qua thời gian ở nước ngoài và thực tế ở xã hội ta, tôi nhận thấy: Những điều tưởng như chuyện thường ngày trong cuộc sống nhưng nhiều khi có tác động rất sâu sắc đến lĩnh vực ngoại giao, đến nhận thức của người nước ngoài về đất nước và con người mình.

     Tôi xin được chia sẻ hai trong số những việc làm - hình ảnh đã tác động rất sâu sắc tới tôi về đất nước và con người của bạn.

     Sau chuyến thăm Thụy Sỹ, thầy trò chúng tôi ra sân bay để trở về Ba Lan. Khi vào trong sân bay, anh Trương Anh Tuấn, một người trong đoàn mới nhớ ra đã để quên chiếc mũ trên xe taxi. Dù giá trị chiếc mũ không lớn song đó là một kỷ niệm, nên anh rất tiếc. Nhưng việc tìm lại là bất khả thi, nên anh Tuấn cũng bỏ qua, chúng tôi vào xếp hàng làm thủ tục gửi hành lý. Khi chúng tôi đang làm thủ tục thì thấy người lái xe taxi ban sáng chở chúng tôi đến bên và đưa ra chiếc mũ mà anh Tuấn đã để quên...

     Thật bất ngờ đến sững sờ! Tất cả chúng tôi đều nói lời cảm ơn người lái xe taxi. Sau khi trả lại chiếc mũ, người lái xe đã nhanh chóng đi nhanh ra phía cửa. Thầy trò chúng tôi cùng nhìn theo và tự hỏi nhau không biết người taxi đó đã đi bao nhiêu cây số trước khi phát hiện ra chiếc mũ khách để quên để rồi quay lại sân bay, gửi xe, tìm đến tận quầy làm thủ tục để gửi lại cho khách, trong khi không biết có thể gặp lại hay không...

     Cùng với những cảnh quan tuyệt đẹp và ấn tượng sâu sắc về con người Thụy Sỹ mà chúng tôi đã tiếp xúc, nhất là việc làm rất đẹp của người lái xe taxi, chúng tôi thấy khát khao muốn được trở lại thăm quốc gia Tây Âu này...

     Trong một chuyến công tác ở Ba Lan, vào một buổi sáng sớm, tôi có việc ra siêu thị. Trên đường tản bộ, trong khung cảnh tuyết rơi dày đêm qua, gần như không có ai. Tôi nhìn thấy một thiếu nữ còn trẻ, mặc măng tô đen, tay dắt theo "cún cưng" đang đứng trong khu đất trước đây là thảm cỏ, giờ thì trắng xóa tuyết. Có vẻ như cô gái đang chờ "cún cưng" của mình "giải quyết việc riêng". Và rồi tôi thấy cô gái đó đi lại chỗ "cún cưng”, thò tay vào túi lấy ra vật gì đó (tôi đoán là chiếc túi), ngồi xuống, đưa tay bốc vào chỗ tuyết mà chắc "cún cưng" vừa "giải quyết" xong. Cô gái đứng dậy và giật dây ra hiệu cho "cún cưng" tiếp tục đi, còn cô đi theo, tay xách chiếc túi có chứa sản phẩm mà "cún cưng" cô ta vừa thải ra (tôi được biết có những chỗ quy định riêng để bỏ chất thải đó vào).

     Hình ảnh diễn ra trong một khung cảnh thật ấn tượng, cô gái và "cún cưng" đều có màu sẫm đen, in đậm trên nền tuyết trắng xóa, tuyết vẫn rơi nhẹ, xung quang không có ai, ngoài tôi đang đi ngược chiều ở trên lối đi bộ. Nhìn cô gái đó tự giác làm một việc mà tôi nghĩ không thích thú gì trong một khung cảnh rất đẹp, trong lòng tôi trào dâng một cảm xúc mạnh mẽ, khiến tôi thấy yêu quý thêm đất nước và con người Ba Lan.

     Đó là hai trong số rất nhiều việc, mặc dù tôi biết đó là những việc bình thường trong cuộc sống của họ, nhưng đã để lại trong tôi những ấn tượng rất sâu sắc. Tôi thiển nghĩ đó là những việc làm ngoại giao không nói bằng lời hữu hiệu nhất về đất nước và con người mình, hay có thể gọi đó là những hình ảnh "ngoại giao nhân dân".

     Rất mong đất nước và con người chúng ta đẹp ngay từ những điều bình dị trong cuộc sống.

(Bài đăng trên số ra ngày 06/8/2014)

     Trong quá trình phát triển và tồn tại của thế giới tự nhiên, xã hội và con người, mọi hiện tượng, sự vật và mọi sự việc diễn ra đều có hai mặt tồn tại song hành. Đó là: mặt bên trong (“nội”) và mặt bên ngoài (“ngoại”). Hai mặt đó liên quan chặt chẽ và gắn bó hữu cơ với nhau để cùng thúc đẩy hiện tượng, sự vật và sự việc cùng phát triển. Nó tồn tại khách quan như một lẽ tự nhiên, và cũng có thể coi đó như một quy luật. Tùy theo hoàn cảnh, điều kiện hiện tại mà cần phải cân bằng giữa trong và ngoài (giữa “nội” và “ngoại”).

     Công tác ngoại giao là một hoạt động của xã hội, của con người, chắc chắn cũng không nằm ngoài quy luật này. Việc “hướng ngoại” trong công tác ngoại giao, hay ta vẫn thường gọi là “công tác đối ngoại” là nhiệm vụ cốt lõi mà Ngoại giao đã và đang thực hiện, tôi nghĩ đó là “Ngoại giao Nhà nước”.

     Trong thời đại hội nhập quốc tế, việc quan tâm đến các hoạt động trong nước theo góc độ của công tác ngoại giao (“hướng nội”) tôi nghĩ cũng là điều cần thiết và không thể thiếu. Trong thời gian qua, ngành ngoại giao cũng đã góp phần vào việc đưa các ngành nghề trong xã hội, của nền kinh tế nước nhà hội nhập với thế giới. Trên thực tế, các công việc trong nước, hiện đều do các cơ quan chức năng khác trong hệ thống quản lý nhà nước thực thi. Song những vấn đề diễn ra trong xã hội thông qua các hoạt động của người dân cũng như những tổ chức xã hội của người dân đều có tác động không nhỏ vào công tác đối ngoại.

     Trong công tác đối ngoại, chúng ta thường ca ngợi đất nước và con người Việt Nam chúng ta rất đẹp, mến khách và rất thuận lợi cho việc đầu tư trước bạn bè quốc tế. Tuy nhiên điều này phải song hành với thực tế diễn ra trên đất nước qua nhiều mặt nhiều hoạt động, trong đó có cả của người dân, cũng như các tổ chức xã hội. Nếu có những hình ảnh, việc làm phản cảm ở nhiều góc độ, chắc chắn sẽ phá vỡ những gì chúng ta mong muốn. Đó là việc “hướng nội”, là lĩnh vực “ngoại giao nhân dân” trong công tác ngoại giao.

     Từ cảm nhận của một công dân, tôi nghĩ cần có những sách lược cụ thể về vấn đề “ngoại giao nhân dân” để song hành với “ngoại giao Nhà nước”. Chúng ta đã gặt hái được nhiều thành công trong công tác ngoại giao, song hiệu quả hoạt động sẽ bị hạn chế khi mà những vấn đề liên quan đến ngoại giao diễn ra trên đất nước không đồng thuận với những lời phát biểu. Do đó trong ngoại giao cũng rất cần phải có những nhà thuyết trình giỏi để trình bày, trao đổi chân thành trực tiếp về những nội dung thiết thực, cụ thể với mọi tầng lớp người dân, tổ chức xã hội của người dân qua nhiều hình thức: tổ chức các buổi tọa đàm, trao đổi trực tiếp, phát tài liệu tham khảo, có các buổi thuyết trình trên các phương tiện thông tin đại chúng... về những điều nên làm trong xã hội, nhất là những lĩnh vực liên quan đến bạn bè quốc tế, bên cạnh những chủ đề khác kèm theo như về luật pháp, về giáo dục... Đây là một việc làm đòi hỏi sự kiên trì lâu dài, nhưng liên tục mới có thể dần có những kết quả hữu hiệu. Tất nhiên, chúng ta không thể thiếu được những khích lệ, động viên cụ thể, để mọi người tự nguyện thực thi.

     Hy vọng “ngoại giao nhân dân” sẽ luôn là một đối trọng cần thiết trong ngoại giao, một hoạt động tự nhiên trong đời sống xã hội và luôn thường trực trong mỗi người dân. Qua đó góp phần cho sự thành công toàn diện trong công tác ngoại giao.

                                                                                     Nguyễn Ngọc Nội

(Bài đăng trên số ra ngày 14/01/2015)

     Trong những năm qua, sự thay đổi của nền kinh tế, của xã hội và của từng gia đình, thậm chí từng con người diễn ra với tốc độ rất nhanh. Bên cạnh mặt tích cực có được để hòa nhập với thế giới, cũng có nhiều mặt không hay nảy sinh. Không ít người đã đổ lỗi những mặt không hay đó là do áp lực của nền kinh tế thị trường gây ra. Họ luôn thể hiện sự vội vã trong công việc, đi lại, kể cả khi nghỉ ngơi, thậm chí cả trong nhận thức “tư duy nhiệm kỳ”. Thường nhân danh sự thiếu thời gian, sự vội vã, mà họ thường bỏ qua, không tôn trọng, không nghiêm túc thực hiện các chuẩn mực ứng xử trong đời sống xã hội cũng như những quy định của pháp luật.

     Nhìn cuộc sống và sự đi lại ở nước ngoài, ta thấy mọi hoạt động trong đó về cơ bản đều rất nhanh. Song chúng ta cũng thấy hầu hết tất cả mọi người đều tuân thủ pháp luật một cách nghiêm chỉnh. Nhìn những người dân đi bộ, chúng ta thấy họ đi rất nhanh, nhiều lúc cảm thấy như họ vội vã. Nhưng khi qua đường, dù hai phía không có xe qua lại, họ vẫn kiên nhẫn chờ đến khi có đèn cho phép người đi bộ qua đường.

     Khi lái xe ô tô, mặc dù cần phải sớm đến nơi giao, nhận hàng, cần phải đến công sở, trường học đúng giờ hoặc phải sớm về nhà, nhưng gặp đèn đỏ, các tài xế vẫn kiên nhẫn dừng chờ, cho dù khi đó chỉ có mình xe của họ ở cung đường rộng thênh thanh...

     Còn ở ta thì “bất chấp, xe phải tránh ta”. Có thể gặp bất cứ ở đâu những xe máy, ngang nhiên vượt đèn đỏ, đi cắt ngang luồng xe, bất chấp nguy hiểm dành cho chính họ và những người khác. Không hiểu họ có nghĩ rằng, họ chỉ nhanh hơn vài chục giây, nhưng nếu sơ sẩy, đơn giản sẽ là ách tắc do tránh nhau, hoặc nặng hơn là có tai nạn. Họ và rất nhiều người khác bị hệ lụy, làm mất thêm nhiều thời gian, thậm chí là phải trả giá bằng chính tính mạng mình hoặc của người khác.

     Chúng ta đã quen với hình ảnh xếp hàng ở nước ngoài. Dù chỉ là mua một chai nước uống, khi nhìn thấy có hai, ba người cùng mua, người ta sẵn sàng tự động đứng phía sau để chờ đến lượt mình. Với chúng ta, có biết bao cảnh chen lấn xô đẩy, cho dù có biển báo nhắc nhở xếp hàng thứ tự. Và hình như không ít người “tự hào” đã chen đi trước được, chen mua trước được, chen lấy trước được, kể cả ở những nơi tâm linh như Đền Trần, Chùa Hương...

     Những tai nạn máy bay thương tâm làm đau lòng hàng triệu triệu người trên thế giới. Song vẫn còn những người chỉ vì vội vài ba phút, vẫn gọi điện thoại khi máy bay đang cất cánh, hay hạ cánh, bất chấp quy định “không được sử dụng điện thoại trên máy bay”.

     Xã hội đã dùng biết bao công sức và tiền của để cố gắng thiết lập một sự công bằng trong xã hội, tuy nhiên người tham gia trong đó phải biết đợi, biết chờ trong những hoàn cảnh nhất định: Chờ đợi đến lượt mình để giao dịch làm việc, chờ đợi đến đèn xanh để đi tiếp, chờ đợi trước những quy định chung… Đấy chính là sự thể hiện ý thức cộng đồng, tuân thủ pháp luật, kỹ năng sống đúng trong xã hội.

     Sự chuyển động tuần tự của bốn mùa; sự chuyển đổi của các màu đèn giao thông; sự di chuyển của những con người, đến trước đi trước, đến sau đi sau; sự luân chuyển của các con số tự nhiên từ nhỏ đến lớn... là những tuần tự làm lên những sự thông thuận trong cuộc sống, mà mỗi cá thể trong đó phải biết tuân thủ, hay cụ thể hơn là phải biết theo đúng, trong đó là biết chờ, biết đợi. Đó chính là những sự chờ, đợi nên có trong cuộc sống.

                                                                                Nguyễn Ngọc Nội 

----------------------------------------